Парафія Святога Барталамея ў Вільні
Райская Гара — месца, дзе пачынаецца гісторыя
Парафія Святога Барталамея ў Вільні ўздымаецца над Зарэччам на пагорку, які з XVIII стагоддзя называюць Райскай Гарой. Гэтае імя ідзе ад шляхціца Яна Райскага, які ў 1664 годзе ахвяраваў аўгустынцам зямлю і фундаваў на гэтым месцы капліцу. Адсюль і пачынаецца гісторыя будучага храма.
Ад драўлянай святыні да класіцызму
Першая святыня на гэтым месцы была ўзведзена яшчэ ў 1644 годзе аўгустынцамі, якіх у нашых краях называлі белымі аўгустынцамі. Але храм неаднойчы паміраў у агні: спачатку ад маланкі ў 1649 годзе, а пасля ў 1655 годзе быў спалены войскамі Аляксея Міхайлавіча.
У 1788 годзе на Райскай Гары паўстаў новы араторый паводле праекту Марціна Кнакфуса — ціхая класіцыстычная святыня, якая глядзела з пагорка на дахі Зарэчча.
Паўстанні, войны і панішчаныя кляштары
Падчас паўстання 1794 года храм пацярпеў, але быў зноў адбудаваны ў 1823–1824 гг. паводле праекту Караля Падчашынскага. Тады ён атрымаў сучасны тытул — касцёл Святога Барталамея Апостала. Побач дзейнічала парафіяльная школа.
У XIX ст. кляштар белых аўгустынцаў па чарзе закрываўся расейскімі ўладамі. Апошнім пробашчам таго часу стаў айцец Барталамей Паплаўскі. Пасля закрыцця кляштара храм перайшоў бернардынам, а потым — пасля паўстання 1863 г. — быў увогуле зачынены.
У 1881 годзе тут з’явілася знакавая вежа-званіца ў стылі неабарока, збудаваная коштам арцелі ганчаароў Зарэчча.
Месца мастацтва, шлюбаў і сэрцаў
У пачатку ХХ ст. святыня стала блізкай для мастакоў. Славуты Фэрдынанд Рушчыц хрысціўся, браў шлюб і марыў, каб яго сэрца пасля смерці было пахавана менавіта тут. Многія творцы пакінулі адбітак сваёй душы ў гэтым кутку старой Вільні.
Айцец Адам Станкевіч — апошні пробашч перад цемрай
Да 1949 года пробашчам быў выбітны беларускі святар і асветнік айцец Адам Станкевіч. У красавіку 1949 г. яго арыштавалі савецкія ўлады і забілі ў тым жа годзе ў Сібіры.
Пасля яго арышту касцёл быў закрыты. Алтары вывезеныя, святыя рэчы страчаныя, а будынак ператвораны ў скульптурную майстэрню і склад.
Айцец Ян Шуткевіч — чалавек, які вярнуў касцёлу малітву
Першым пробашчам адроджанай парафіі стаў айцец Ян Шуткевіч — чалавек неверагоднай адданасці, таленту і веры.
Пасля яго арышту касцёл быў закрыты. Алтары вывезеныя, святыя рэчы страчаныя, а будынак ператвораны ў скульптурную майстэрню і склад.
Што зрабіў айцец Ян Шуткевіч:
- пасля многіх гадоў у Беларусі пераехаў служыць у Вільню
- стаў пробашчам касцёла Святога Барталамея ў 1997 годзе
- ажывіў у храме беларускамоўнае жыццё
- аднавіў парафіяльную супольнасць, якая 50 гадоў чакала вяртання
- змагаўся разам з вернікамі за тое, каб будынак перастаў быць майстэрняй і стаў зноў Домам Малітвы
Перамовы з мастакамі
Пасля савецкага перыяду ў храме працавалі мастакі: скульптары, каменячосы, творчыя людзі, якія займалі памяшканні як майстэрні. Айцец Ян Шуткевіч не проста «прыняў ключы» — ён месяцамі вёў перамовы, улагоджваў канфлікты, тлумачыў, прасіў і пераконваў, што святыня павінна вярнуцца да свайго сапраўднага прызначэння.
Гэта быў доўгі працэс — поўны павагі, стрыманасці і чалавечнасці. І менавіта дзякуючы яму і супольнасці людзей вакол, касцёл зноў стаў месцам малітвы.
Таленты і душа
Айцец Ян быў чалавекам з надзвычайным сэрцам:
- дырыжор па адукацыі майстар вітражоў
- умеў шыць арнаты і літургічнае адзенне
- аб'ядноўваў людзей сваёй добрасцю, спевам і мудрасцю
Ён служыў парафіі да 2014 года і застаўся ў памяці як адраджальнік беларускага касцёльнага жыцця ў Вільні.
Сёння
З 2016 года парафіяю апякуюцца айцы капуцыны, а набажэнствы штодня гучаць на беларускай мове. Парафія Святога Барталамея стала месцам, дзе адраджаецца беларуская духоўнасць, дзе гісторыя спалучаецца з жывой верай.